Carbohydrates - Sugars (available in greek only)
Yδατάνθρακες - Σάκχαρα
Ονομασία
Το όνομα υδατάνθρακες προήλθε από μια παλαιότερη αντίληψη ότι οι ενώσεις αυτές -οι οποίες αποτελούνται από άνθρακα (C), υδρογόνο (H) και οξυγόνο (Ο)- περιέχουν το Η και το Ο στην αναλογία του ύδατος (Η2Ο). Θεωρήθηκαν, δηλαδή, ενώσεις του άνθρακα με το νερό. Στις μέρες μας πια, όμως, δε θα έπρεπε να ονομάζονται υδατάνθρακες γιατί πολλά σώματα της κατήγορίας αυτής ΔΕΝ περιέχουν το Η και το Ο στην αναλογία του Η20 (π.χ. μεθυλοπεντόζες: C6-H12-O5) και το αντίστροφο (π.χ. οξικό οξυ: C2-Η4-O2, γαλακτικό οξυ: C3-H6-Ο3).
Για την ονοματολογία τους χρησιμοποιούνται κυρίως εμπειρικά ονόματα, τα οποία δείχνουν συνήθως την προέλευσή τους (π.χ. βυνοσάκχαρο, γαλακτοσάκχαρο, καλαμοσάκχαρο ή τευτλοσάκχαρο, οπωροσάκχαρο, σταφυλοσάκχαρο).
Για την επιστημονικότερη ονομασία τους χρησιμοποιείται κάποια ρίζα (η οποία δείχνει προέλευση, γεύση κ.λπ.) και η χαρακτηριστική κατάληξη -όζη (π.χ. μαλτόζη, λακτόζη, σακχαρόζη, φρουκτόζη, γλυκόζη).
Για τα ανυδριτικά παράγωγα χρησιμοποιείται η ονομασία του σακχάρου στο οποίο διασπάται ο πολυσακχαρίτης και η κατάληξη -άνη, (π.χ. γλυκοζάνη, μαλτοζάνη)
Χήμικη σύσταση
Οι υδατάνθρακες αποτελούν μια κατηγορία οργανικών ενώσεων που περιλαμβάνει πολυυδροξυλιωμένα παράγωγα των αλδεϋδών και των κετονών (δηλ. ενώσεις που περιέχουν στο μόριό τους αλδεϋδική ή κετονική ομάδα και 1-5 αλκοολικά υδροξύλια: πολυυδροξυαλδεϋδες ή αλδόζες και πολυυδροξυκετόνες ή κετόζες αντίστοιχα) καθώς και κάθε σώμα, που όταν υδρολυθεί, δίνει αυτές τις ενώσεις. Είναι σώματα πολύ διαδομένα στη φύση και πολύ μεγάλης σπουδαιότητας, αφού αποτελούν μια από τις κυριότερες θρεπτικές ύλες για τον άνθρωπο και τα ζώα.
Κατηγορίες
Μονοσάκχαρα ή απλά σάκχαρα ή μονοσακχαρίτες
Είναι σώματα άχρωμα, κρυσταλλικά, διαλυτά στο νερό. Οι μονοσακχαρίτες δεν μπορούν να διασπαστούν σε άλλα απλούστερα σώματα που να ανήκουν στα σάκχαρα. Παρουσιάζουν αναγωγικές ιδιότητες. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν λ.χ. η γλυκόζη, η γαλακτόζη, η μανόζη.
Πολυσακχαρίτες ή διασπώμενα σάκχαρα
Τα σώματα αυτά μπορούν να διασπαστούν σε πιο απλά σάκχαρα. Είναι ανυδριτικά παράγωγα των μονοσακχάρων. Η διάσπασή τους σε μονοσάκχαρα πραγματοποιείται είτε με οξέα είτε με ένζυμα. Οι πολυσακχαρίτες διακρίνονται σε δύο τάξεις:
Σακχαροειδείς πολυσακχαρίτες ή ολιγοσακχαρίτες
Μοιάζουν με τα μονοσάκχαρα, είναι σώματα άχρωμα, κρυσταλλικά, με γλυκιά γεύση, διαλυτά στο νερό. Μερικά από αυτά παρουσιάζουν τις αναγωγικές ιδιότητες των μονοσακχάρων, ενώ άλλα όχι. Ανάλογα με το αν προέρχονται από δύο, τρία, τέσσερα μόρια μονοσακχάρων, χαρακτηρίζονται ως δισακχαρίτες, τρισακχαρίτες, τετρασακχαρίτες κ.ο.κ. Στην τάξη αυτή ανήκουν το καλαμοσάκχαρο, το γαλακτοσάκχαρο κ.λπ.
Μη σακχαροειδείς πολυσακχαρίτες
Δεν έχουν καμία ομοιότητα με τα υπόλοιπα σάκχαρα. Είναι σώματα άχρωμα, αδιάλυτα στο νερό, χωρίς γλυκιά γεύση, με άγνωστο αλλά πολύ μεγάλο μοριακό βάρος. Δεν παρουσιάζουν αναγωγικές ιδιότητες. Στην τάξη αυτή ανήκουν το άμυλο, η κυτταρίνη κ.λπ.