Brucellosis (available in greek only)
Βρουκέλλωση (Μελιταίος πυρετός)
Εισαγωγή
Η βρουκέλλωση (γνωστή επίσης και με τα ονόματα «μελιταίος πυρετός» ή «πυρετός της Μάλτας» ή «πυρετός του Γιβραλτάρ» ή «πυρετός της Κύπρου» ή «πυρετός της Μεσογείου» ή «κυματοειδής πυρετός του Bang») είναι μια ζωονόσος που οφείλεται στις βρουκέλλες.
Οι βρουκέλλες είναι βακτηρίδια, αρκετά ανθεκτικά, που μπορούν να ζήσουν από 4 εώς 10 εβδομάδες στα γαλακτοκομικά προϊόντα, στο νερό και στην κοπριά. Είναι παθογόνα τόσο για τον άνθρωπο όσο και για τα ζώα. Αναπτύσσονται ενδοκυτταρικά σε κύτταρα του ΔΕΣ, του μυελού των οστών, του ήπατος, του σπλήνα ή των λεμφαδένων και με αυτό τον τρόπο διαφεύγουν από τα κυκλοφορούντα φαγοκύτταρα. Για αυτό το λόγο οι βρουκελλώσεις συχνά καθίστανται χρόνιες.
Αίτια
α) Brucella melitensis (ή «αίγειος βρουκέλλα» ή «βρουκέλλα του μελιταίου»): Ενδημεί στα αιγοπρόβατα των παραλίων της Μεσογείου.
β) Brucella abortus ovis (ή «βόειος βρουκέλλα» ή «βρουκέλλα της νόσου του Bang»): Ενδημεί στα βοοειδή της Βόρειας και Κεντρικής Ευρώπης. Η ανάπτυξη της ευνοείται παρουσία του σακχάρου ερυθριτόλης που υπάρχει στον πλακούντα των αγελάδων -αλλά όχι του ανθρώπου- και προκαλεί σε αυτές (λοιμώδη) σηπτική έκτρωση.
γ) Brucella suis (ή «χοίρειος βρουκέλλα»): Ενδημεί στους χοίρους της Αμερικής.
δ) Brucella canis: Ενδημεί στους σκύλους.
Τρόποι μετάδοσης
Η βρουκέλλωση γενικά δεν μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο (εξαιρετικά σπάνιο φαινόμενο). Η μετάδοσή της από τα ζώα στον άνθρωπο γίνεται συνήθως με τους παρακάτω τρόπους:
α) Μέσω του πεπτικού σωλήνα από κατανάλωση μολυσμένων μη παστεριωμένων γαλακτοκομικών προϊόντων.
β) Μέσω του δέρματος και των βλεννογόνων από άμεση επαφή με άρρωστο ζώο (γάλα, ούρα, ιστοί κ.λπ.). Σε αυτή την περίπτωση γίνεται εγκατάσταση μικροβίων σε εκδορές του δέρματος και εμφανίζεται και δερματική βλάβη. Είναι επαγγελματική νόσος για κτηνιάτρους, κτηνοτρόφους, τυροκόμους, σφαγείς. Παρουσιάζει εξάρσεις τους μήνες Οκτώβριο και Μάιο (δηλαδή κατά τις εποχές γέννησης των αρνιών).
γ) Μέσω της αναπνευστικής οδού.
Κλινική εικόνα
α) Οξεία/Υποξεία βρουκέλλωση: Χρόνος επώασης: 5-21 ημέρες. Πυρετός (διάφορες μορφές), νυχτερινή εφίδρωση, ρίγος, κακουχία, κόπωση, ανορεξία. κεφαλαλγία, αρθραλγίες, μυαλγίες, λεμφαδενοπάθεια, ηπατοσπληνομεγαλία.
β) Χρόνια βρουκέλλωση: Υποτροπιάζοντα επεισόδια με κεφαλαλγία, γριπώδη συνδρομή, καταβολή, ραχιαλγία ή και νευροψυχικές διαταραχές (κατάθλιψη). Επιπλοκές: Ενδοκαρδίτιδα, θρομβοφλεβίτιδα, μηνιγγοεγκεφαλίτιδα, χρόνια αρθρίτιδα, κοκκιώματα στο ηπαρ, στον σπλήνα και στον μυελό των οστών.
γ) Υποκλινική ή ασυμπτωματική βρουκέλλωση: Αύξηση τίτλου αντισωμάτων χωρίς εκδήλωση συμπτωμάτων (συχνή σε κτηνιάτρους, κτηνοτρόφους κ.λπ.)
δ) Εντοπισμένη βρουκέλλωση: Σε οστά, Κ.Ν.Σ., καρδιά, ήπαρ, σπλήνας.
Εργαστηριακή διάγνωση
Μικροβιολογική διερεύνηση
- Αιματοκαλλιέργεια παρουσία 10% CO2 : Η καλλιέργεια είναι δύσκολη και επικίνδυνη. Διαρκεί 3-4 εβδομάδες και χρειάζονται ειδικά μέτρα ασφαλείας στο εργαστήριο. Είναι αρνητική στο 25-50% των ασθενών. Για τους λόγους αυτούς δεν χρησιμοποιείται στην καθημερινή πρακτική.
- Βιοψία ήπατος
- PCR βρουκέλλωσης
Ορολογική διερεύνηση
- Συγκολλητινοαντίδραση Wright (> 1⁄160)
- Κατεργασία με 2-μερκαπτοαιθανόλη
- Δοκιμασία σύνδεσης του συμπληρώματος για βρουκέλλα
- Δοκιμασία με αντιανθρώπειο σφαιρίνη (Coombs)
Θεραπεία
Τετρακυκλίνες (για 3 μήνες τουλάχιστον) μαζί με στρεπτομυκίνη ή ριφαμπικίνη για τον πρώτο μήνα της νόσου.
Πρόληψη
- Προγράμματα εμβολιασμών για εκρίζωση της βρουκέλλωσης στα ζώα.
- Παστερίωση του γάλακτος. Μη βρώση τυροκομικών προϊοντων πριν την παρέλευση τριών μηνών από την παρασκευή τους. Διατήρηση στο ψυγείο.
- Χρήση προστατευτικών γαντιών, γυαλιών και στολής στους εργαζόμενους.